* جهل  دو معنا دارد؛
عدمی یا سلبی مانند عدم علم. جاهل یعنی کسی که دانش ندارد . دانا در برابر نا   دان
وجودی یا اثباتی. در این تعریف مقابل جهل، عقل است نه دانش.

* در قرآن و روایات و منابع دینی 90 درصد جهل، در مقابل عقل است.

* خداوند متعال دو موجود نیرومند مرموز قوی باطنی در وجود ما  خلق کرده(هر دو مخلوق خدا) و هر دو هستند. مخلوقی از نور که همان عقل است و مخلوقی از تاریکی که همان جهل است.

* وظیفه عقل  درک حقایق  و خوبی ها و زیبایی هاست. عقل سلیم سر سوزنی در ادراک خوبی ها ضعف ندارد. پیامبر و حجت باطنی است و ما را به سمت خوبی ها و زیبایی ها دعوت می کند.

* جهل هم مخلوق خداست در باطن ما و یک شعور باطنی است و به معنای عدم علم نیست. هیچ نوع ادراکی نسبت به خوبی ها و حقایق ندارد و کار آن درک زشتی ها و بدی ها ست و انسان را به سوی انها دعوت می کند.

* خداوند ابتدا عقل را آفریده در نتیجه عقل اصیل و جهل به تبع آن و وجودش  عارضی است.

* خداوند انسان ها را بین این دو شعور آزاد قرار داده این = اختیار/ انسان مختار است بین لبیک به دعوت عقل یا جهل

* چرا در روایات جهل مقابل عقل است و مقابل علم    معنا نشده؟
سرش این است که اگر جهل بر تو حاکم شد و اگر عنان جهل را رها کردی و تحت سلطه و سیطره جهالت در آمدی علم تو برای تو سودی ندارد. اگر اینگونه شد کاری از مدرکت ساخته نیست چون جاهل، سوادش هم در جهت جهلش به او کمک می کند.

* مشکل ما این است که هر کس از دانشگاه و حوزه خارج شد را منطبق بر حق می دانیم خیر عزیز من ضرر عالم جاهل از هزاران بی سواد بیشتر است.

* در روایت است کمر دین را دو گروه می شکنند یکی از آنها عالم  جاهل

* به استادم گفتم رفتم خانه خدا نگاهم که به خانه خدا افتاد چه بخواهم( این دعا مستجاب است) فرمود: از خدا بخواه عقلت را کامل کند. دوم توفیق غلامی امام حسین علیه السلام را از تو نگیرد.

*شخصی نزد امیر المومنین علی علیه السلام رفت و سوال کرد بهترین چیزی که خدا به آدم می دهد چیست: قال غریزه العقل. گفت اگر عقل ندارم چه کنم؟ امام فرمود یک رفیق عاقل پیدا کن که بتواند راهنماییت کند. گفت اگر عاقل پیدا نکردم چه کنم: امام فرمود کم حرف بزن و سکوت اختیار کن. گفت اگر نتوانستم این کار را کنم چه کنم. امام فرمود سر بگذار بر سجده و از خدا بخواه عمرت را کوتاه کند.

* فیض کاشانی در محجة البیضاء بیان می کند گناهان زبان 120 رقم است.

استاد سید ابراهیم حسینی اراکی/ سوم محرم 1436/ نکته برداری از سخنرانی استاد.