گفتند: از خدايت بخواه براى ما روشن كند بالاخره چگونه گاوى باشد؟ زيرا اين گاو براى ما مبهم شده ! و اگر خدا بخواهد ما هدايت خواهيم شد!.(70 بقره)

نکته تفسیری:

چرا بنی اسرائیل این قدر سوال می کردند؟ چرا این قدر توصیف برای  یک گاو؟چه درسی برای ما دارد؟

بدون شك سؤ ال كليد حل مشكلات و بر طرف ساختن جهل و نادانى است ، اما مانند هر چيز اگر از حد و معيار خود تجاوز كند، و يا بى مورد انجام گيرد، دليل انحراف و موجب زيان است ، همانگونه كه نمونه اش در اين داستان قابل مشاهده است. شايد براى اينكه مى خواستند حقيقت ، لوث گردد و قاتل معلوم نشود، و اين اختلاف همچنان ميان بنى اسرائيل ادامه يابد. از اين گذشته افراد لجوج و خود خواه غالبا پر حرف و پر سؤ الند، و در برابر هر چيز بهانه جوئى مى كنند.قرائن نشان مى دهد كه اصولا آنها نه معرفت كاملى نسبت به خداوند داشتند و نه نسبت به موقعيت موسى (عليه السلام ).

تكليف بنى اسرائيل در آغاز، مطلق و بى قيد و شرط بود، اما سختگيرى و سرپيچى آنها از انجام وظيفه ، حكم آنها را دگرگون ساخت و سختتر شد.

اوصاف و قيودى كه بعدا براى اين گاو ذكر شده ممكن است اشاره به يك حقيقت اجتماعى در زندگى انسانها بوده باشد: قرآن گويا مى خواهد اين نكته را بيان كند كه گاوى كه بايد نقش احيا كننده داشته باشد، ذلول يعنى تسليم بدون قيد و شرط، و باربر و اسير و زير دست نباشد، همچنين نبايد رنگ هاى مختلف در اندام آن به چشم بخورد بلكه بايد يكرنگ و خالص باشد.
به طريق اولى كسانى هم كه در نقش رهبرى و احياء كردن اجتماع ظاهر مى شوند و مى خواهند قلبها و افكار مرده را احيا كنند، بايد رام ديگران نگردند، مال و ثروت فقر و غنى ، قدرت و نيروى زورمندان ، در هدف آنها اثر نگذارد، كسى جز خدا در دل آنها جاى نداشته باشد، تنها تسليم حق و پايبند دين باشند هيچگونه رنگى در وجودشان جز رنگ خدائى يافت نشود، و اين افراد هستند. كه مى توانند بدون اضطراب و تشويش به كارهاى مردم رسيدگى كرده ، مشكلات را حل نموده ، و آنها را احياء كنند.ولى دلى كه متمايل به دنيا و رام دنيا است ، و اين رنگ وى را معيوب ساخته ، چنين كسى نمى تواند با اين عيب و نقصى كه در خود دارد قلوب مرده را زنده سازد و نقش احيا كننده داشته باشد.

تفسیر نمونه/ ج1/ خلاصه صص 307 تا 309  

یکی از بزرگان عرفا می گفت:

سی سال است از یک الحمدلله که گفته ام در پیشگاه خدا استغفار می کنم.

گفتند: چگونه بوده است؟ گفت حریقی شب هنگام در بغداد روی داد.

من بیرون رفتم تا وضع دکان خود را ببینم. گفتند حریق از مغازه تو دور است.

گفتم: الحمدلله سپس با خود گفتم:

فرض کن دکان تو نجات یافته آیا به مسلمانان نمی اندیشی؟!

حکایت و حکمت2/ حسین دیلمی/ ص 42

قلب ها از ایمان و نور معرفت خشکیده است.

قلب آباد به ایمان و یاد خدا پیدا کنید تا برای شما امضا کنیم که

امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف آنجا هست.!

جرعه وصال/ چکیده ای از اندیشه های آیت الله بهجت/ ص 28

كسانى كه (به پيامبر اسلام ) ايمان آورده اند، و يهود و نصارى و صابئان  آنها كه ايمان بخدا و روز رستاخيز آورده اند و عمل صالح انجام داده اند پاداششان نزد پروردگارشان مسلم است ، و هيچگونه ترس و غمى براى آنها نيست(62 بقره)

نکته تفسیری:

این آیه چه می گوید؟  یعنی پیروان هر دینی به آیین خود عمل کنند اهل نجاتند؟

مى گويد آنچه ارزش دارد واقعيت و حقيقت است، نه تظاهر و ظاهرسازى ، در پيشگاه خداوند بزرگ ايمان خالص و عمل صالح پذيرفته مى شود كسانى كه به پيامبر اسلام ايمان آورده اند و همچنين يهوديان و نصارى و صابئان  آنها كه ايمان به خدا و روز قيامت آورند و عمل صالح انجام دهند پاداش آنها نزد پروردگارشان ثابت است بنابراين نه ترسى از آينده دارند و نه غمى از گذشته.

اولا به خوبى مى دانيم كه آيات قرآن يكديگر را تفسير مى كنند، قرآن در آيه 85 سوره آل عمران مى گويد: و هر كس دينى غير از اسلام براى خود انتخاب كند پذيرفته نخواهد شد. بعلاوه آيات قرآن پر است از دعوت يهود و نصارى و پيروان ساير اديان به سوى اين آئين جديد اگر تفسير فوق صحيح باشد با بخش عظيمى از آيات قرآن تضاد صريح دارد، در اينجا دو تفسير از همه روشنتر و مناسبتر به نظر مى رسد.

1 - اگر يهود و نصارى و مانند آنها به محتواى كتب خود عمل كنند مسلما به پيامبر اسلام (صلى اللّه عليه و آله و سلم ) ايمان مى آورند چرا كه بشارت ظهور او با ذكر صفات و علائم مختلف در اين كتب آسمانى آمده است

2 - اين آيه ناظر به سؤ الى است كه براى بسيارى از مسلمانان در آغاز اسلام مطرح بوده ، آنها در فكر بودند كه اگر راه حق و نجات تنها اسلام است ، پس تكليف نياكان و پدران ما چه مى شود؟
در اينجا آيه فوق نازل گرديد و اعلام داشت هر كسى كه در عصر خود به پيامبر بر حق و كتاب آسمانى زمان خويش ايمان آورده و عمل صالح كرده است اهل نجات است ، و جاى هيچگونه نگرانى نيست .
بنابراين يهوديان مؤ من و صالح العمل قبل از ظهور مسيح ، اهل نجاتند، همانگونه مسيحيان مؤ من قبل از ظهور پيامبر اسلام .

تفسیر نمونه/ ج1/ خلاصه صص 282 تا 285

گفتی که تو را شوم مدار اندیشه

دل خوش کن و بر صبر گمار اندیشه

کو صبر و چه دل کانچه دلش می خوانند

یک قطره خون است و هزار اندیشه

فقیری تهیدست خواجه ای ثروتمند را گفت: اگر من در سرای تو بمیرم با من چه می کنی؟

خواجه گفت: کفن می کنم و به گور می سپارم.

فقیر گفت: امروز به زنده گی مرا پیراهنی پوشان و چون بمیرم بی کفن به خاک بسپار.

خواجه بخندید و او را پیراهن بخشید.

حکایت و حکمت 2/ حسین دیلمی/ ص 52