و مى گويند :«اگر ما گوش شنوا داشتيم يا تعقل مى كرديم، در ميان دوزخيان نبوديم »!(سوره ملک آیه دهم)

نکات کلیدی:

* از يكسو، خداوند گوش شنوا، عقل و هوش داده. و از سوى ديگر، پيامبرانش را با دلائل روشن فرستاده، اگر اين دو با هم ضميمه شوند، سعادت انسان تأمين است.(1)

*هنگامى كه انسان گوش دارد، اما با آن نمى شنود، و چشم دارد، و نمى بيند، و عقل دارد و نمى انديشد، اگر تمام پيامبران الهى و كتب آسمانى به سراغ او آيند، اثرى ندارد!(1)

*على رغم دروغ پردازى هاى كسانى كه مذهب را وسيله تخدير مغزها، و ناديده گرفتن فرمان عقل و خرد مى شمرند، اسلام، اساس خداشناسى و سعادت و نجات را بر عقل و خرد مى نهد و روى سخنش در همه جا با  و « أولو الالباب » ، أولوالابصار » و انديشمندان و دانشمندان است.(1)

* عقل واقعی آن است که انسان حق را بشنود، بپذیرد و پیروی کند تا از قهر الهی خود را نجات دهد.(2)

* ریشه تکذیب عدم تعقل است(2)

* مـاده عـقـل بـيـشـتـر در نـيـروى تـشـخـيـص خـيـر از شر و نافع از مضر اسـتعمال مى شود، البته گاهى هم در غايت و غرض ‍ از تشخيص به كار مى رود، و غرض از تـشـخـيـص خـيـر و شـر ايـن اسـت كـه آدمـى بـه مـقـتـضـاى آن عمل كند، و به آن ملتزم و معتقد باشد، در مقام به دست آوردن خير و نافع برآيد، و شر و مـضـر را تـرك كـنـد(3).

*منظور از «سمع»، استجابت دعوت رسولان ، و التزام بـه مـقـتـضـاى سـخـن ايـشـان اسـت ، كـه خـيـرخـواهـان امـيـنـنـد، و مـنـظـور از عـقـل ، التـزام بـه مـقـتـضـاى دعـوت بـه حـق ايـشـان اسـت ، تـا آن را تعقل كنند و با راهنمايى عقل بفهمند كه دعوت ايشان حق است ، و بايد انسان در برابر حق خاضع شود(3).

لحظه ای درنگ:

«عقل واقعی آن است که انسان حق را بشنود، بپذیرد و پیروی کند تا از قهر الهی خود را نجات دهد» پس عاقل باش!

(1)تفسیر نمونه/ آیت الله مکارم و جمعی نویسندگان/ ج 24/ ص339 تا 342

(2) تفسیر نور/ محسن قرآئتی/ ج 10/ ص  152

(3)تفسیر المیزان/ علامه طیاطیایی/ ج 19/ ص 589