آيا كسى كه موجودات را آفريده از حال آنها آگاه نيست؟ در حالى كه او از اسرار دقيق با خبر و نسبت به همه چيز عالم است (سوره ملک آیه چهاردهم) (1)

نکات کلیدی:

*علم خداوند به مخلوقات به خاطر خالقیت اوست(کسی که چیزی را ساخته و آفریده از حالات آفریده خود آگاه است.)(2)

*در تفسير جمله” أَ لا يَعْلَمُ مَنْ خَلَقَ” احتمالات گوناگونى داده‏ اند: بعضى گفته‏ اند منظور اين است كه آيا خدايى كه دلها را آفريده از اسرار درون آنها آگاه نيست؟ يا اينكه: خدايى كه بندگان را آفريده آيا از اسرار بندگان بى‏ خبر است؟ يا اينكه خداوندى كه تمام عالم هستى را آفريده از همه اسرار جهان آگاه است، آيا انسان كه موجودى از اين خلقت عظيم است اسرارش بر خدا پوشيده است؟! به هر حال براى درك اين حقيقت بايد به اين نكته توجه داشته باشيم كه خلقت خداوند دائمى است، يعنى لحظه به لحظه فيض وجود از ناحيه او به مخلوقات مى‏ رسد، و چنان نيست كه آنها را بيافريند و به حال خود واگذارد. اصولا ممكنات وابسته وجود او هستند، و اگر لحظه‏ اى پيوند آنها از ذات پاكش قطع شود راه فنا پيش مى‏ گيرند، توجه به اين پيوند دائمى و خلقت مستمر بهترين دليل بر علم خداوند نسبت به اسرار همه موجودات در هر زمان و هر مكان است(1)

*توصيف خداوند به” لطيف” از اين نظر است كه لطيف از ماده” لطف” به معنى هر موضوع دقيق، ظريف، و هر گونه حركت سريع و جسم لطيف است بنا بر اين لطيف بودن خداوند اشاره به علم او نسبت به اسرار دقيق و ظريف آفرينش است، و گاه به معنى خلقت اجسام لطيف و كوچك و ذره‏ بينى و ما فوق ذره‏ بينى آمده است. اشاره به اينكه هر قدر نيات قلبى شما پنهان و مخفى باشد، و يا سخنان خود را در مجالس محرمانه بگوئيد، و يا اعمال خلاف را در خلوتگاه ها انجام دهيد خداوند لطيف از همه آنها با خبر است.(1)

*” وَ هُوَ اللَّطِيفُ الْخَبِيرُ"- يعنى خداى تعالى در باطن اشيا هم نفوذ دارد، (حتى از نور هم لطيف‏تر است)، و به جزئيات وجود اشيا و آثارش آگاه است(4)

* تفاسیر مختلف «لطیف» به يك حقيقت بازمى‏ گردد،  تاكيدى است بر عمق آگاهى خداوند و علم او به اسرار نهان و آشكار(1)

لحظه ای درنگ:

 خدا لطیف است وخبیر پس ، در آن كوشش مكن كه خود را فريب دهى، و به نداى شيطان كه مى‏ خواهد تو را بفريبد و به تو بگويد كه از همه ديده‏ ها دورى پس از پرداختن به گناه بيم مدار، گوش فرامده (3)

(1) تفسیر نمونه/ آیت الله مکارم و جمعی نویسندگان/ ج 24/ صص 334 تا 336

(2) تفسیر نور/ محسن قرائتی/ ج10/ ص153

(3)تفسیر هدایت/ جمعی مترجمان/ ج 16/ ص 163

(4) تفسیر المیزان/ علامه طباطبایی/ ج19/ ص 595